E-TİCARETTE KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Elektronik ortamda ticari faaliyet yapmak, işletmelere rekabette avantaj sağlama konusunda önemli bir kaynak oluşturmaktadır. E-ticaret hem işletmelere hem de tüketicilere önemli faydalar sunmaktadır. Ancak, e-ticarette yaşanan sorunların varlığı, özellikle B2C (işletmeden tüketiciye) e-ticaret modelinin artış hızında yavaşlamalara neden olmaktadır.

• Güvenlik,
• Gizlilik,
• Vergilendirme,
• Ödemelerin internet üzerinden yapılması,
• Teslimat veya iade,
• Tüketici haklarının korunması

Gibi nedenler bu sorunlardan bazılarıdır.

1- GÜVENLİK:

Elektronik ticarette alıcı ile satıcı, fiziksel olarak yüz yüze gelmeden alım-satım işlemlerini gerçekleştirdiği için karşılıklı güven duygusu ön plandadır. E-ticaretin gelişmesinde en önemli etken, internet ortamında iletilen bilginin güvenliğidir. Tüketicilerin internet üzerinden e-ticaret için göndermiş oldukları kredi kartı vb. bilgilerinin verilmesi esnasında, bu bilgilerin üçüncü şahıslar tarafından ele geçirilmesi riski söz konusudur. Söz konusu bu riskin ortadan kaldırılması, e-ticarete olan güvenin artmasını sağlar.

Işletmeler güveni sağlamak için:

• Satıcı, Standart Gizlilik Politikası’na uymalıdır. Hangi alıcı bilgilerinin, ne amaçla toplandığı ve nerede kullanıldığı belirtilmelidir.
• Satıcı, e-ticaret sitesinin her bir sayfasında gizlilik politikalarını belirtmelidir
• Satıcı, alıcı bilgilerinden hangisini dış dünya ile paylaşacağını alıcıya sormalıdır
• Satıcı, alıcı bilgilerinin, üçüncü şahıslar ile paylaşılmayacağını ifade etmelidir.
• Satıcı, alıcının paylaşmış olduğu ödeme ve finansal bilgilerinin ve bunlara ait tüm detayların güvenliğini sağlamalıdır
• Satıcı, alıcıların güvenliğini sağlamak adına hangi teknolojilerden yararlandığını, alıcılara anlatmalıdır. Ödeme sayfasında, güvenliğin sağlandığına dair ödeme alt yapısını sunan bankanın logosu bulunmalıdır.
• Ödeme aşamasında 3D SET 1.0 protocol, 3D SSL gibi kart bilgilerinin güvenliğini sağlayabilen ticaret modellerinin kullanılması gerekmektedir.
• Satıcı, gerçek olmayan veya sorun yaşanmış işlemlere ait bilgileri muhakkak muhafaza etmelidir.

2-VERGİLENDİRME

E-ticaretin vergilendirilmesindeki ana problem,  ticaretin gerçekleşmesi için herhangi bir işyerine ihtiyaç duyulmamasıdır. Elektronik ortamdan gelir elde edildiğinde, bu gelirin nereden kazanıldığını ve vergi mükellefinin gerçek kimliği ve adresine ilişkin doğru bilgileri belirlemek oldukça zordur.

elektronik ortamda hizmet satışı yapıldığında KDV’nin neye göre ve nerede tahsil edileceği konusunda sorunlar bulunmaktadır. Bundan dolayı, yürürlükteki mevzuata, eticaret alanı için daha net ve tutarlı KDV sistemi getirilmesi gerekmektedir

Bu tür sorunlar doğrultusunda elektronik ticaretin vergilendirilmesi hususunda 8 Ekim 1998 tarihinde OECD Mali İşler Komitesi Ottowa Konferansı gerçekleştirilmiştir. Söz konusu konferansta elektronik ticareti vergilendirilmesi tartışılmış ve birtakım geleneksel vergilendirme ilkelerinin elektronik ticarette de uygulanması kabul edilmiştir. Bu ilkelerden bilhassa gelişmiş ülkelerde genel kabul almış olanlar aşağıdaki gibi özetlenebilmektedir

Yeni vergilerin eklenmemesi: Elektronik ticaret faaliyetlerine yönelik yeni vergilerin eklenmemesi ve mevcut hukuki düzenlemeler çerçevesinde hareket edilmesi gerekliliğini ifade etmektedir.

• Uluslararası bir bakış açısının benimsenmesi: Elektronik ticaretin vergilendirilmesi hususunda yapılacak düzenlemelerin uluslararası bir niteliğe sahip olması gerekliliğini ifade etmektedir.
• Çifte vergilendirmenin önlenmesi: Elektronik ticaret faaliyetlerinde çifte vergilendirmenin uygulanmaması gerekliliğini ifade etmektedir.
• Vergi sisteminin sade, şeffaf, basit, uygulanabilir ve yeterli olması: Vergi sistemi neticesinde oluşan sonuçların mükellefler tarafından öncesinde tahmin edilebilmesine olanak sağlayacak açıklık, basitlik ve netlikte olması ile uygulanabilir ve yeterli olması gerekliliğini ifade etmektedir.
• Tarafsızlık: Mükelleflerin vergi sisteminin olumlu ve olumsuz yönlerinden dolayı geleneksel ticaret ile elektronik ticaret arasında seçim yapmaya itilmemesi gerekliliğini ifade etmektedir.
• Etkinlik, verimlilik ve adalet: Etkinlik, vergi kaçırma ihtimalinin minimum düzeye düşürülmesi gerekliliğini; verimlilik, vergi toplanmasıyla elde edilen faydanın bu faydayı sağlamak amacıyla yapılan harcamadan büyük olması gerekliliğini; adalet ise vergilendirmenin adil bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekliliğini ifade etmektedir.
• Esneklik: Vergi sisteminin esnek ve dinamik bir yapıya sahip olması gerekliliğini ifade etmektedir.

3-YASAL SORUNLAR

Elektronik ticaret ile ilgili önemli olarak nitelendirilen sorunlardan bir diğeri ise işlemlerin hukuki boyutudur. Elektronik işlemlerin geçerliliğiyle ilgili sorunları ele almak için yasal bir çerçevenin olmaması, birçok ülkede e-ticaretin gelişmesinin önünde önemli bir engel olarak görülmektedir

E-ticarette ticari faaliyetler, elektronik ortamda yürütüldüğü için veya herhangi bir yazılı veya sözlü kanıta dayanmayan işlemler yapıldığı için yasal açıdan ciddi sorunlar meydana gelmektedir elektronik ortamda sözleşmelerin yapılması konusunun Borçlar Hukuku çerçevesinde irdelenmesi, elektronik ortamda elde edilen veya muhafaza edilen delillerin tanınmasının Usul Hukuku açısından değerlendirilmesi, elektronik imza konusunda, özellikle gizli anahtar unsurunun tevdi edileceği bir kuruma gerek duyulup duyulmadığının incelenmesi, elektronik ödeme araçları arasında yer alan elektronik parayı kullanıma sunacak olan kurum ve bu kurumla ilgili hukuki çerçevenin belirlenmesi, elektronik ödeme sistemlerinde faaliyet gösterecek operatörlerin saptanması, bu operatörler arasında yapılacak sözleşmeler açısından Rekabet Kanunundaki ilkeleri dikkate alan hukuki kuralların saptanması, elektronik ödeme araçlarını verenler ile kullananlar arasındaki sorumluluk dağılımının hukuken ve adil bir orantı gözetilerek tesisi, elektronik ödeme araçlarının yasadışı faaliyetler için kullanılmasını önleyici cezai tedbirlerin alınması,  elektronik ödeme araçlarının çalınması veya kaybedilmesi halinde sorumluluk ve ispat yükü konularının düzenlenmesi, servis sağlayıcılarının sorumluluğu ve bunun kapsamı (özellikle pornografi, ırkçı ve şiddete yönelik muhteva, hakaret, telif hakları ve haksız rekabet açısından),  On-line ticaret sırasında haksız rekabet ve aldatıcı reklamların irdelenmesi, elektronik ticaret sırasında kullanılan internet alan isimlerin (domain names) hukuken korunması, kamu alımlarında on-line sisteminin kullanımı.

FİNANSAL SORUNLAR

E-ticaret ile birlikte vergi politikası ve vergi hukuku alanında da birtakım sorunlar yaşanmaktadır. Sınır ötesi e-ticarette vergi tahsilatı, ödeme araçlarının geliştirilmesi, gümrük prosedürlerinin kolaylaştırılması ve e-ticaret için uygun hale getirilmesi oldukça önemlidir. Ticari faaliyetlerin yeni iletişim kanalı üzerinden başlanması, yeni ödeme araçlarının da gelişmesine neden olmuştur. Elektronik fon transferi, elektronik para, kredi kartları vb. bu ödeme şekillerine örnek olarak gösterilmektedir.

TESLİMAT VE ÖDEME

İnternet üzerinden yapılan ürün veya hizmet alışverişlerinin ödeme ve teslimat teyitleri yine internetten yapılmaktadır. Bunların teslimat işlemleri ise online prosedürden sonra kargo firmaları aracılığı ile fiziki olarak gerçekleştirilmektedir. Ürün/hizmet takibiki de kargo firmalarının işbirliği ile sanal ortam üzerinden sipariş numarası sayesinde yapılmaktadır. Teslimatta yaşanan problemler genellikle kargo firmalarından kaynaklanmaktadır. Kargo firması ile müşteri arasında yaşanan sorunlar, e-ticarette dikkate alınması gereken bir diğer sorun haline gelmektedir. En sık karşılaşılan sorunlar arasında iyi yönetilemeyen kargo süreçleri yer almaktadır. Uzun süren teslimat süreçleri, müşterilerin memnuniyetini ve sadakatini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu yüzden, teslimat sürecinin kargo firmasıyla birlikte koordineli olarak yürütülmesi gerekmektedir. Kargonun gecikme durumunda ise, müşteriye özel hediye veya indirim kodları verilerek hatanın telafi edilmesi müşteri tutumunu olumlu etkileyebilmektedir. Teslimatın geç yapılması kadar erken yapılması da müşteri memnuniyetini olumsuz yönde etkileyen bir husustur. Bu olumsuzlukların önüne geçilebilmesi için teslimatların müşterinin istediği zamanda istediği adrese yapılması son derece önemlidir. Kargo firmalarının kürünü hasarsız teslim etmesi de teslimatta yaşanması muhtemel önemli bir konu olmaktadır. Teslimat esnasında, ürün hasarının yaşanmaması için kargo firmasının oldukça özenli davranması gerekmektedir Tüm bu durumlar göz önüne alınarak e-ticaretteki teslimat problemlerinin çözülmesi, müşterilerin e-ticarete olan güveninin ve olumlu düşüncesinin zedelenmemesi açısından oldukça büyük önem arz etmektedir.

GİZLİLİK SORUNU

E-ticaret söz konusu olduğunda güvenlik kadar hassas bir diğer konu da gizlilik kavramıdır. Kişisel veya finansal bilgilerin internet üzerinden aktarılmasına ilişkin endişeler hem tüketiciler hem de firmalar için önemli sorun haline gelmektedir. Brezilyalı tüketiciler arasında yapılan bir araştırma, gizlilik ve güvenlikle ilgili yaşanan endişeler, e-ticaret için kapsamlı yasaların olmaması gibi nedenlerin, tüketicilerin internetten alışveriş yapma konusunda çekingen davranmasına yol açtığını göstermektedir. Artık günümüzdeki insanlar teknolojinin gelişmesi ile birlikte, istedikleri bilgilere ulaşma konusunda sıkıntı çekmemektedir. Özellikle durumun gizlilik boyutundan dolayı müşteriler, e-ticaret sitelerinden alışveriş yaparken, kişisel bilgilerini paylaşma konusunda çekingen olmaktadır ancak, ne var ki, müşteriler istenilen bu özel bilgileri paylaşmadan da alışverişlerini tamamlayamamaktadır. 2016 yılında PayPal’den alınan  verilere göre, Kuzey Amerika’da yaşayan her 4 kişiden biri, kişisel veya finansal veri güvenliği nedeniyle herhangi bir e-ticaret sitesinden alışveriş yapma konusunda çekingen davrandığını belirtmektedir. Buna karşılık geliştirilen, dijital imza, parmak izi ve ses tanıma, güvenlik duvarları gibi güvenlik programları, alışveriş esnasında tüketici endişesini en aza indirmeye yardımcı olmaktadır.

ÇEVRESEL SORUNLAR

Çevresel sorunlar aşağıdaki şekilde sınıflandırılarak özetlenebilir:

• Gelişmekte olan ülkelerdeki siyasi ve ekonomik alandaki istikrarsızlıklar, ticareti ve dolaylı olarak e-ticaret faaliyetlerini etkilemektedir. Ayrıca, ticaret özgürlüğü gibi insan hakları ile ilgili birtakım faktörler de bu durumdan negatif olarak etkilenmektedir.
• Girişimcinin korunması için özel kanunların çıkartılması, girişimciyi destekleyecek cazip desteklerin gibi ekonomik faaliyetlerin devlet tarafından desteklenmesi önemli bir faktör olarak yer almaktadır.